Enlace permanente Enviado por Rufino Chuquimamani (no verificado) el Jue, 03/26/2015 - 18:52
Kusawa, kusawa tatanaka, taykana.
Argentina Mama llaqtatam 1820 watakunapi Españamanta qispichisqaku; chay qispiy qallarisqantataqmi qhichwa simipi qillqasqaku. Chayqa kanmi Acta de la Independencia de Argentina qhichwa simipi qillqasqa. Chay kutikunapi qhichwa siminchik manaraqmi lengua oficial nisqapaschu karqan, chayqa 200 wata kuraqtaraq ari suyasqanchik imallapas runa siminchikpi qillqananchikpaq.
1970 watapim ñuqaqa Llant'a Pata yachay wasipi llamk'ayta qallarirqani. Wawakunaqa manam imatapas kutichiwarqankuchu kastilla simipi rimapayaptiyqa. Wawakunaqa mana kastilla simipi mana rimayta atispa waqaykurqankuraqmi; chaytaq ñuqaqa qhichwa simipi qillqaytapas, ñawinchaytapas yachachirqani. Wawakunaqa kusisqa llamk'arqanku; ichaqa NECpi (Nucleo Escolar Campesinopi llamk'aq supervisorkuna tatichiwarqanku. Chay p'unchawkunaqa manam pipas Educación bilingüe nispaqa rimarqanpaschu. Yachamusqay qullana yachay wasipipas manam chaykunamantaqa rimakurqanchu. Chay watakunamantam kaypipas maypipas, imallatapas qhichwa simipipuni qillqani. ¿Qillqasqaytari hayk'a runataq ñawinchan? Mana yachanichu; wakinqa rimapayarillawan imallatapas chay qillqasqaykunamanta.
Kunan qhipakunaqa runa siminchikkunapi rimananchikpaqpas, uyarinanchikpaqpas, qillqananchikpaqpas, ñawinchananchikpaqpas achkam kamachikuykuna kamakamun. Kikin Mama Kamachikuyninchikpipas (Copnstitución Política 1993) 48° ñiqinpim nin: "Son idiomas oficiales el castellano y, en las zonas donde predominen, también lo son el quechua, el aimara y las lenguas aborígenes, según ley." Chayqa kasqa 1993 watamantaña. Chay qhipamantam llamk'asqay willakuykuna informetapas, mink'akuy oficiokunatapas, yachasqaymanta examenkunatapas, huk qillqasqakunatapas qhichwa simipipuni qillqani, kikin Ministerio Educacionmanpas qhichwa simipipuni qillqani.
Kay watam, 2015 watapim aymara runakuna huk kamachikuy sentenciata aymara simipi hurqusqaku. Chaypas ancha allinmi kachkan; ichaqa runa simi rimaq runaqa maypiña tarikuspapas runa siminchikpipunim rimananchikpas, uyarinanchikpas, qillqananchikpas, ñawinchananchikpas, yuyaychakunanchikpas; chaykunaqa manam huchachu, aswanpas mamanchikpa simin yupaychaymi, kaqninchikkuna kawsachiymi: chayrayku kay Perú Mama llaqtapi Machu Pikchu pirqaqkunap wawankunaqa runa siminchikpipuni kawsananchik; chayraykutaqmi allin peruanohinaqa runa simipi El Peruanopipas, El Comerciopipas huk qillqaspa willakuykunapipas runa simipi ñawinchananchikpas, qillqananchikpas, runa simipi Canal de TV Nacionalpipas hukkunapipas rimamunanchiktaq, uyarinanchiktaq, Radio Nacionalpipas huk wayra wasikunapipas runa simipi rimamunanchiktaq uyarinanchiktaq. Chayhina kaptinqa Pacha Mamanchikpas, apunchikkunapas kusisqan tarikunqa. Ñuqanchiktaqmi inkakunap willkanhina qhipasunchik. Chayqa llapallanchik ari runa siminchikpi rimasunchikpas, uyarisunchikpas, ñawinchasunchikpas, qillqasunchikpas llapan kawsayninchikkunamanta, llapan yachayninchikkunamanta; atispaqa hukkunap kawsayninmantapas; icha, ¿qam manataqchus chayta munanki? Mana chaykunata munaspaqa Londres llaqtata ripuwaq, chaypim qamman rikch'akuq yuyayniyuq runakunata q'upa pichaqllapaqpas anchatapuni munanku.
Kusawa, kusawa tatanaka, taykana.
Argentina Mama llaqtatam 1820 watakunapi Españamanta qispichisqaku; chay qispiy qallarisqantataqmi qhichwa simipi qillqasqaku. Chayqa kanmi Acta de la Independencia de Argentina qhichwa simipi qillqasqa. Chay kutikunapi qhichwa siminchik manaraqmi lengua oficial nisqapaschu karqan, chayqa 200 wata kuraqtaraq ari suyasqanchik imallapas runa siminchikpi qillqananchikpaq.
1970 watapim ñuqaqa Llant'a Pata yachay wasipi llamk'ayta qallarirqani. Wawakunaqa manam imatapas kutichiwarqankuchu kastilla simipi rimapayaptiyqa. Wawakunaqa mana kastilla simipi mana rimayta atispa waqaykurqankuraqmi; chaytaq ñuqaqa qhichwa simipi qillqaytapas, ñawinchaytapas yachachirqani. Wawakunaqa kusisqa llamk'arqanku; ichaqa NECpi (Nucleo Escolar Campesinopi llamk'aq supervisorkuna tatichiwarqanku. Chay p'unchawkunaqa manam pipas Educación bilingüe nispaqa rimarqanpaschu. Yachamusqay qullana yachay wasipipas manam chaykunamantaqa rimakurqanchu. Chay watakunamantam kaypipas maypipas, imallatapas qhichwa simipipuni qillqani. ¿Qillqasqaytari hayk'a runataq ñawinchan? Mana yachanichu; wakinqa rimapayarillawan imallatapas chay qillqasqaykunamanta.
Kunan qhipakunaqa runa siminchikkunapi rimananchikpaqpas, uyarinanchikpaqpas, qillqananchikpaqpas, ñawinchananchikpaqpas achkam kamachikuykuna kamakamun. Kikin Mama Kamachikuyninchikpipas (Copnstitución Política 1993) 48° ñiqinpim nin: "Son idiomas oficiales el castellano y, en las zonas donde predominen, también lo son el quechua, el aimara y las lenguas aborígenes, según ley." Chayqa kasqa 1993 watamantaña. Chay qhipamantam llamk'asqay willakuykuna informetapas, mink'akuy oficiokunatapas, yachasqaymanta examenkunatapas, huk qillqasqakunatapas qhichwa simipipuni qillqani, kikin Ministerio Educacionmanpas qhichwa simipipuni qillqani.
Kay watam, 2015 watapim aymara runakuna huk kamachikuy sentenciata aymara simipi hurqusqaku. Chaypas ancha allinmi kachkan; ichaqa runa simi rimaq runaqa maypiña tarikuspapas runa siminchikpipunim rimananchikpas, uyarinanchikpas, qillqananchikpas, ñawinchananchikpas, yuyaychakunanchikpas; chaykunaqa manam huchachu, aswanpas mamanchikpa simin yupaychaymi, kaqninchikkuna kawsachiymi: chayrayku kay Perú Mama llaqtapi Machu Pikchu pirqaqkunap wawankunaqa runa siminchikpipuni kawsananchik; chayraykutaqmi allin peruanohinaqa runa simipi El Peruanopipas, El Comerciopipas huk qillqaspa willakuykunapipas runa simipi ñawinchananchikpas, qillqananchikpas, runa simipi Canal de TV Nacionalpipas hukkunapipas rimamunanchiktaq, uyarinanchiktaq, Radio Nacionalpipas huk wayra wasikunapipas runa simipi rimamunanchiktaq uyarinanchiktaq. Chayhina kaptinqa Pacha Mamanchikpas, apunchikkunapas kusisqan tarikunqa. Ñuqanchiktaqmi inkakunap willkanhina qhipasunchik. Chayqa llapallanchik ari runa siminchikpi rimasunchikpas, uyarisunchikpas, ñawinchasunchikpas, qillqasunchikpas llapan kawsayninchikkunamanta, llapan yachayninchikkunamanta; atispaqa hukkunap kawsayninmantapas; icha, ¿qam manataqchus chayta munanki? Mana chaykunata munaspaqa Londres llaqtata ripuwaq, chaypim qamman rikch'akuq yuyayniyuq runakunata q'upa pichaqllapaqpas anchatapuni munanku.